De afgelopen jaren zijn RWE en Waterschap Noorderzijlvest een bijzondere uitdaging aangegaan: de realisatie van Windpark Oostpolderdijk in de Eemshaven, een primeur met windturbines op een primaire waterkering grenzend aan de Eems-Dollard. Een uniek en innovatief project dat nog nooit eerder op deze manier is uitgevoerd.

Tijdens het technisch symposium Energierijke Dijken op 20 mei jl. presenteerde RWE de resultaten van de uitgebreide monitoring die gedurende de bouw en exploitatie van het windpark werd uitgevoerd. De aandachtspunten waterveiligheid en impact op de omgeving stonden hierbij centraal. De monitoringsresultaten zijn door RWE officieel overhandigd aan Waterschap Noorderzijlvest.

Terugblik

Martine van Gemert (Developer bij RWE Renewables) en Jan-Willem Nieuwenhuis (Beleidsadviseur Waterveiligheid bij Waterschap Noorderzijlvest) zijn de drijvende krachten achter dit bijzondere project. Ze blikken terug op een traject van tien jaar, dat begon in 2011 en uitmondde in de ingebruikname van drie windturbines in 2022. Zowel technische vraagstukken als onzekerheden maakten de ontwikkelingsfase uitdagend.

"Bij de start van het project bleek hoe weinig er bekend is over windturbines en de werking op de ondergrond," aldus Martine. "Waterveiligheid staat bij dijken natuurlijk altijd voorop. Daarnaast moest rekening worden gehouden met de omgeving, waaronder de nabijheid van de Waddenzee, vogels, leidingen en de samenstelling van de dijk. Kortom: uitdagingen! Goede samenwerking en doorzetten waren hierbij erg belangrijk. En natuurlijk de inzet van de vele partners, zoals ABT voor het fundatieontwerp en Arcadis voor de waterveiligheidstoets. Want voordat de turbines konden worden gebouwd, was heel wat onderzoek nodig.”

Voordat het waterschap definitief groen licht kon geven voor de realisatie van het windpark, is het ontwerp en de onderbouwende waterveiligheid zelfs getoetst en robuust bevonden door het onafhankelijke, landelijke Expertisenetwerk Waterveiligheid (ENW). Door ENW is hiermee ook bevestigd dat in bredere zin windturbines op primaire keringen onder de juiste voorwaarden verantwoord gerealiseerd kunnen worden. Dit biedt mooie kansen in ons land, dat zo’n 3.600 kilometer aan primaire keringen telt!

Monitoring: een noodzakelijke basis

Omdat de bouw van windturbines op een primaire zeekering nog niet eerder was gerealiseerd, werd een uitgebreide monitoringsverplichting opgenomen in de vergunningsvoorwaarden. Jan-Willem Nieuwenhuis benadrukt: "Veiligheid stond vanaf dag één voorop. Onder andere aardbevingsbestendigheid, waterveiligheid en invloed van zware stormen werden uitvoerig onderzocht. Met name wat zich ónder de turbines zou voordoen, was onbekend. Bij dit soort speciale projecten is dan ook de algemene spelregel van toepassing: Meten is weten!"

Otto Heeres, senior consultant bij Arcadis, lichtte het belang van trillingsmetingen toe en gaf inzicht in hoe de turbines de ondergrond beïnvloeden. De resultaten van de monitoring ondersteunden het gevoel dat het moest kunnen om windturbines te bouwen op de primaire waterkering zonder dat de waterveiligheid in het geding kwam.

Opgedane kennis

Het daadwerkelijk monitoren heeft maar weer eens aangetoond dat simpelweg extrapoleren naar extreme situaties niet altijd strookt met de werkelijkheid. Zo resulteerde, tot onze verrassing, een minder zware storm juist in sterkere ondergrondse effecten.

Los van dit project is het landelijk Kennisnetwerk Windturbines nabij waterkering opgericht. Onder begeleiding hiervan is een handreiking opgesteld gericht op de bestuurlijke, juridische en technische zaken die spelen bij het plaatsen van windturbines op of nabij een primaire waterkering. Het windpark Oostpolderdijk is hiervoor een belangrijke basis/testcase geweest. Het via het kennisnetwerk delen van kennis is essentieel voor een vervolg van dit eerste windpark op de Oostpolderdijk op andere plaatsen.

Het overhandigde monitoringsrapport bevat meetgegevens van drie achtereenvolgende jaren die aantonen dat de plaatsing van windturbines op een waterkerende dijk geen negatieve invloed heeft op het dijklichaam. Het rapport bevat ook meetgegevens opgedaan ten tijde van de ‘drieling-storm’ uit februari 2022. Met glans doorstonden zowel de windturbines als het dijklichaam deze stormenreeks. Op basis van de metingen is zelfs een optimalisatie doorgevoerd in de bedrijfsvoering van de turbines, om de impact op de kering nog verder te reduceren.

Na afloop van het officiële gedeelte spraken geïnteresseerden en betrokkenen verder over de mogelijkheden van windenergie op dijken in de toekomst.

Meer weten?

Meer informatie over Windpark Oostpolderdijk is hier te vinden. Interesse in het volledige rapport? Neem even contact met ons op.

Laurens van Zelst (Directeur RWE Renewables Benelux): “Complimenten voor het team van doorzetters dat dit mogelijk heeft gemaakt. Een uniek project, met potentie voor de toekomst, dat laat zien dat ‘out of the box’-denken vruchten afwerpt.”

Herman Beerda (Dagelijks bestuurder Waterschap Noorderzijlvest): “Als waterschap meewerken aan dit prachtige project, past prima bij onze ambitie om vanaf 2025 energieneutraal te zijn. Zo leveren ook wij een bijdrage aan de energietransitie.”