De provincie Groningen en energieproducent RWE laten onderzoeken of het zwart verven van een wiek van een windturbine helpt het aantal aanvaringsslachtoffers onder vogels te verminderen. Dit gebeurt in samenwerking met andere overheden en private partijen. In eerder onderzoek in Noorwegen, op het eiland Smøla, is aangetoond dat het zwart verven van één wiek van een windturbine 70 procent minder aanvaringsslachtoffers oplevert. Er wordt nu onderzocht of dit ook voor de situatie in Nederland geldt. Als de zwarte wiek ook in Nederland werkt, is dit een aantrekkelijke optie: minder slachtoffers tegen lage, eenmalige kosten, zonder rendementsverlies. Het plan is zeven bestaande turbines van RWE in windpark Westereems in de Eemshaven (met een tiphoogte van 140 meter) een zwarte wiek te geven. Het onderzoek is inmiddels gestart en loopt naar verwachting tot eind 2024.

Werking

Uit experimenten blijkt dat door het zwart verven van een wiek vogels de wiek beter kunnen zien. Dit heeft te maken met de manier waarop vogels de bewegende rotor van een windturbine waarnemen. Als de wieken snel draaien kunnen de drie afzonderlijke wieken als het ware ‘samenvloeien’ tot een wazige schijf die door de vogels mogelijk wordt geïnterpreteerd als een veilig gebied om doorheen te vliegen. Het zwart verven van één wiek, zorgt voor een onderbreking in het patroon waardoor het samenvloeien van de wieken tot één beeld minder snel optreedt.

Onderzoek nodig

Vanwege de positieve resultaten met de 'zwarte wiek' bij een veldexperiment in Noorwegen, is in Nederland ook brede interesse voor deze veelbelovende maatregel ontstaan. Voordat deze techniek op grote schaal in Nederland ingezet kan worden, moet eerst onderzocht worden wat de effecten van een zwarte wiek in de situatie in ons land zijn. In Nederland komen deels andere vogelsoorten voor, is het landschap heel anders dan in Noorwegen en speelt bijvoorbeeld de nachtelijke vogeltrek op wiekhoogte een belangrijke rol in de vogelsterfte. Ook is er meer kennis nodig over de praktische en financiële uitvoerbaarheid van de zwarte wiek als maatregel. Het onderzoek bestaat uit drie delen: slachtofferonderzoek, onderzoek naar luchtvaartveiligheid en landschapsonderzoek. Over drie jaar worden de resultaten van het onderzoek verwacht.

Duurzame energie

Nederland werkt hard aan een transitie van fossiele brandstoffen naar duurzame energie. Onderdeel van deze transitie is de realisatie van grote aantallen windturbines op land en zee. Naast het feit dat windturbines schone energie leveren, kunnen ze ook negatieve effecten op de omgeving hebben. Een daarvan is de sterfte van vogels als gevolg van aanvaringen met de draaiende wieken. Om die reden wordt er steeds gezocht naar manieren om dat zoveel mogelijk te beperken, tegen zo laag mogelijke kosten en met zo weinig mogelijk verlies aan energieproductie. Dit is een landelijk probleem dat vraagt om een landelijke, breed gedragen oplossing.

Participanten

Het onderzoek 'zwarte wiek' is een initiatief van RWE en de provincie Groningen in samenwerking met andere overheden (ministeries van Economische Zaken en Klimaat en Rijkswaterstaat, de provincies Flevoland, Gelderland, Overijssel, Limburg, Zuid-Holland en Noord-Brabant), de natuursector (Vogelbescherming) en private partijen in de windsector (Eneco, Vattenfall, Pure Energie, Statkraft en Groningen.nl Energy). De totale kosten zijn 600.000 euro, waarvan de overheden 400.000 euro financieren en de private partijen 200.000 euro.